การเล่นเกมคืออีกหนึ่งกิจกรรมที่คนในยุคสมัยนี้เลือกทำกัน ไม่ว่าจะใช้สำหรับการฆ่าเวลา เพื่อความเบินเทิง เพื่อแข่งขัน หรือใช้เป็นอาชีพทำเงินก็ตามที แต่ส่วนใหญ่การเล่นเกมมักจะถูกมองว่าส่งผลเสียกับสุขภาพร่างกายของเรามากกว่า แล้วมันจริงรึเปล่าล่ะ?
ในขณะเดียวกันก็มีผู้เชี่ยวชาญออกมาโต้แย้งว่า “การเล่นเกม” นั้นส่งผลดีกับเรามากกว่าที่คิดโดยเฉพาะอย่างยิ่งเกี่ยวกับ “สมอง” ของผู้เล่นเอง และในบทความนี้ผมจะพาเพื่อนๆ ไปดูกันว่า “การเล่นเกม ส่งผลดีกับสมองจริงหรือ?”
การเล่นเกมกับการเปลี่ยนแปลงของสมอง
ได้มีการวิจัยออกมาแน่ชัดแล้วว่า การเล่นเกมนั้นส่งผลต่อการเปลี่ยนแปลงของสมองผู้เล่นอย่างชัดเจน ซึ่งส่วนใหญ่ล้วนแล้วจะเป็นไปในทางที่ดีขึ้น ทั้งทางด้านกระบวนการตัดสินใจการเรียนรู้ แน่นอนว่ามีหลักฐานการเอ็กซเรย์สแกนสมองออกมาเทียบระหว่างผู้เล่นเกมและบุคคลทั่วไป โดยเมื่อมาเทียบกันแล้วสามารถเห็นความแตกต่างได้อย่างชัดเจนเลยทีเดียว
รวมไปถึงถ้าหากเลือกเล่นเกมที่ถูกประเภท สมองของผู้เล่นจะมีการพัฒนามากกว่าเดิมหลายเท่าตัว รวมถึงยังมีการพัฒนาส่วนอื่นๆ เพิ่มเติมอีกไม่ว่าจะเป็นกระบวนการแยกแยะ การคิดวิเคราะห์ การวางแผน ความทรงจำ ไปจนถึงอื่นๆ อีกมากมายขึ้นอยู่กับประเภทของเกมแต่ละชนิด
จึงทำให้ยืนยันได้แล้วว่าการเล่นเกมมีผลต่อสมองอย่างแน่นอน และทำให้เราต้องมาเพ่งเล็งกับ “ประเภทของเกม” มากกว่า ว่ากลุ่มใดสามารถพัฒนาได้ไวสุด พัฒนาด้านใดบ้าง ซึ่งจะช่วยส่งผลให้เกิดการเปลี่ยนแปลงของสมองไปในทางบวกนั่นเอง
แล้วเกมแนวฝึกสมอง ดีกับสมองของเราจริงหรือ?
นักวิจัยประจำมหาวิทยาลัยแห่งหนึ่งในรัฐฟลอริดาได้ออกมาบอกว่า อย่าไปเชื่อ! กับโฆษณาหรือคำเชิญชวนต่างๆ ที่ออกมาจาก “เกมฝึกสมอง” มากนักว่าสามารถช่วยทำให้คนเราฉลาดขึ้นได้อย่างทันตา เพราะทางวิทยาศาสตร์ยังไม่มีการยืนยันที่แน่ชัดเกี่ยวกับเกมประเภทนี้ โดยเฉพาะอย่างยิ่งเกมที่มาในรูปแบบของเหล่าแอปต่างๆ บนสมาร์ทโฟนสมัยนี้ล่ะนะ
“ด้วยการศึกษาและการค้นพบที่ผ่านมา พวกเราแทบจะไม่พบหลักฐานอะไรมาสนับสนุนว่า เกมแนวนี้สามารถช่วยพัฒนาสมองของผู้เล่นและทำให้ชีวิตของพวกเขาดีขึ้นได้จริง” คำพูดของคุณ Wally Boot รองศาสตราจารย์ด้านจิตวิทยาประจำมหาวิทยาลัยนั่นเอง
แน่นอนว่าเกิดเป็นคำถามตามมาทันที “แล้วกลุ่มคนที่ฉลาดขึ้นจากการเล่นเกมฝึกสมอง จะอธิบายคนกลุ่มนี้ว่ายังไงล่ะ?” ต้องเข้าใจว่า มีเหล่าผู้เล่นที่สามารถฉลาดขึ้นได้จากเกมประเภทนี้อยู่จริง แต่อัตราความเป็นไปได้ล้วนแล้วขึ้นอยู่กับพัฒนาการทางสมองของแต่ละคนเอง ใช่ว่าจะฉลาดขึ้นได้ทุกคนนะ ดังนั้นการฉลาดขึ้นแบบ 100% ตามโฆษณาชวนเชื่อต่างๆ จึงถือว่าไม่เป็นความจริงเลย
ประโยชน์ของการเล่นเกม
ช่วยในเรื่องการจดจำ
ไม่ใช่ว่าการเล่นเกมจะเหมาะสำหรับเด็กหรือผู้ใหญ่เท่านั้น เพราะได้มีการทดสอบออกมาแล้วว่าการเล่นเกมสามารถช่วยเพิ่มทักษะการจดจำใน “ผู้สูงวัย” ได้อีกด้วย โดยมีการทดสอบผ่านการเล่นเกม 3D ที่ออกแบบมาโดยพิเศษ ปรากฏว่าผู้มีอายุตั้งแต่ 60 – 85 ปีนั้น สามารถทำคะแนนดีกว่าวัยรุ่นในช่วงอายุ 20 ปีเสียอีก
นอกจากนี้การทดสอบดังกล่าวยังแสดงให้เราเห็นถึงพัฒนาการที่ดีกว่าในผู้สูงวัย ทั้งการจดจำที่ดีขึ้น การเรียนรู้ การทำความเข้าใจ การตีความต่างๆ โดยเฉพาะอย่างยิ่งหากเป็น “เกมแนววางแผน” หรือ “Strategy Games” พัฒนาการเหล่านี้จะยิ่งเห็นชัดขึ้นมากเลย แถมยังมีโอกาศป้องกันการเป็นโรคอัลไซเมอร์หรือโรคสมองเสื่อมได้ดีอีกด้วย
“อย่างแรกเลยคือเกมแนว 3D นั้นจะมีหลายสิ่งที่เกม 2D ไม่สามารถเลียนแบบได้ เช่นพื้นที่ในการสำรวจอันมากกว่าเป็นต้น อย่างที่สองเกมแนวนี้จะมีความซับซ้อนมากกว่า ซึ่งนั่นหมายถึงจะมีข้อมูลมากมายให้ได้เรียนรู้ ส่งผลให้เกิดการทำงานและการพัฒนาของสมองนั่นเอง”
เพิ่มปริมาณพื้นที่สมอง
ทางด้านของสถานบัน Max Planck หรือ สมาคมมักซ์พลังค์ ได้ทำการทดลองโดยให้ผู้ทดสอบจำนวนหนึ่งทำการเล่นเกม Super Mario 64 เป็นเวลากว่า 2 เดือนซึ่งให้ทำการเล่นวันละ 30 นาที ปรากฏว่าเหล่าผู้ทดลองเหล่านี้จะมีการเพิ่มพื้นที่ “สมองเนื้อเทา (Grey Matter)” เยอะกว่าคนทั่วไป
โดยสมองเนื้อเทานี้นับเป็นส่วนสำคัญของระบบประสาทกลางมนุษย์เรา เป็นจุดควบคุมทั้งในส่วนของอารมณ์ความรู้สึก ประสาทการรับรู้ ความทรงจำ ไปจนถึงการควบคุมกล้าเนื้อต่างๆ ด้วยการเพิ่มเนื้อที่ของสมองส่วนนี้จะทำให้เรามีการจัดระเบียบต่างๆ ได้ดีขึ้นนั่นเอง รวมถึงผู้สูงวัยคนไหนมีพื่นที่สมองเนื้อเทาเยอะกว่าปกติ มักจะพบว่าพวกเขาเหล่านี้จะมีปัญหาน้อยกว่าคนอื่นๆ ในวัยเดียวกันอย่างเห็นได้ชัดเลย
“จากการทดสอบที่ผ่านมานี้ช่วยให้เรายืนยันได้แล้วว่า การเลือกเล่นเกมให้ถูกประเภทนั้นสามารถช่วยในการฝึกฝนพัฒนา ตลอดจนถึงการเพิ่มพื้นที่สมองเฉพาะส่วนได้นั่นเอง”
เสริมพัฒนาการในเด็ก
เป็นข้อถกเถียงกันมาอย่างยาวนานกับคำถามที่ว่า “เราควรให้เด็กเล่นเกมหรือไม่” แต่ในปัจจุบันก็ได้มีการพิสูจน์ออกมาแล้วว่า การเล่นเกมสามารถช่วยพัฒนาสมองของเด็กส่งผลให้เรียนรู้ได้ไวขึ้นนั่นเอง
สังเกตได้จากในทุกวันนี้จะเริ่มมีเกมสำหรับเด็กออกมามากขึ้น ซึ่งจะมาพร้อมบทเรียนต่างๆ มากมายเพื่อเสริมพัฒนาการทางสมอง ไม่ว่าจะเกมแนวพัซเซิลช่วยให้เด็กเรียนรู้วิธีไขปริศนา เกมแนวเนื้อเรื่องช่วยส่งเสริมเรื่องภาษา ไปจนถึงจิปาถะอีกมากมายและหาได้แทบทุกแพลตฟอร์มของเครื่องเกมเลยทีเดียว
แต่ใช่ว่าให้เล่นตลอดเวลาจะดีนะ เพราะถ้าหากเราปล่อยให้เด็กอยู่กับเกมมากจนเกินไป เด็กๆ เหล่านั้นอาจจะกลายเป็นโรค “ติดเกม” แทน ส่งผลให้หมกมุ่นอยู่กับเกมจนเกินไปและไม่เอาอย่างอื่นเลย จนสุดท้ายจะส่งผลให้ไม่ได้เรียนรู้อะไรเลย ดังนั้นถ้าจะให้เล่นก็ให้จัดเวลาให้พอดีล่ะ อย่าให้มากจนเกินไป
เสริมสร้างการทำงานของสมอง
อีกหนึ่งการทดสอบที่มีการยืนยันออกมาแล้วคือ “เกมแนวแอ็คชั่น (Action Game)” ไม่ว่าจะเป็นเกมผจญภัย เกมไฟท์ติ้ง เกมชูตติ้ง ได้รับรองออกมาแล้วว่าเกมแนวนี้บางเกมสามารถช่วยเสริมสร้างการทำงานของสมอง ไม่ว่าจะเป็นทางด้านการมองเห็น การได้ยิน หรือแม้แต่ปฏิกริยาการตอบรับก็ตาม
ยกตัวอย่างเช่นเหล่าผู้เล่นเกมแนวชูตติ้ง ส่วนใหญ่จะมีการพัฒนาด้านการมองเห็นที่ดีขึ้น ผู้เล่นเกมแนวไฟท์ติ้ง ก็จะมีการพัฒนาด้านปฏิกริยาตอบรับที่เฉียบไวขึ้น แต่ทั้งนี้ทั้งนั้นใช่ว่าผู้เล่นทุกคนจะเห็นผลเท่ากันทุกคน แต่ละคนจะมีการเติบโตมากน้อยก็ขึ้นอยู่กับสมองของแต่ละคนด้วยนั่นเอง แต่ที่แน่ชัดเลยคือจะมีการพัฒนาขึ้นอย่างแน่นอนนั่นเอง
มากเกินไปใช่ว่าจะดี
ถึงแม้การเล่นเกมจะสามารถช่วยทำให้สมองเราดีขึ้นได้ก็จริง แต่บางครั้งอะไรที่มันมากเกินไปใช่ว่าจะดีเสมอไปนะ เพราะการเล่นเกมมากเกินควรนั้นจะส่งผลเสียต่อร่างกายเราโดยตรง ไม่ว่าจะอาการปวดกล้ามเนื้อ อาการล้า เสียสายตาจากการเพ่งนานๆ หรืออย่างรุนแรงคือส่งผลเสียไปยังสุขภาพจิตได้อีกด้วย
ดังนั้นไม่ว่าคุณจะเล่นเกมอะไร เกมแนวไหนก็ตามแล้วแต่ อย่างน้อยควรจะจัดสรรค์เวลาให้เหมาะสม จัดเวลาไปใช้ชีวิตด้านอื่นด้วย อาจจะใช้เวลาไปกับการเรียนรู้ ออกกำลังกาย หรือการเข้าสังคมบ้างอะไรบ้าง ชีวิตจะได้สมดุลและมีความสุขอย่างแน่นอนครับ
เนื่องจากก่อนหน้านี้เทคโนโลยีหลายๆ อย่างยังไม่ลํ้าหน้าเท่าในปัจจุบัน จึงทำให้การพิสูจน์เกี่ยวกับการเล่นเกมและสมองนั้นมีค่อนข้างจำกัด แต่ด้วยในปัจจุบันที่ทันสมัยมากขึ้นข้อพิสูจน์ต่างๆ จึงเริ่มมีให้เห็นมากขึ้น และเป็นช่วยยืนยันได้ดีว่า “การเล่นเกมสามารถช่วยพัฒนาสมองของคนเราได้”
อย่างที่บอกไปก่อนหน้านี้ครับ อะไรที่มากเกินไปใช่ว่าจะดี ดังนั้นเหล่าเกมเมอร์ทั้งหลายยังไงก็จัดสรรค์เวลากันให้ดีๆ ด้วยล่ะ ไม่อย่างนั้นมันจะเป็นผลเสียมากกว่าดีนะจะบอกให้