เชื่อได้ว่าเพื่อนๆ หลายคนต้องรู้จักเครื่องหมายบวกสีแดง หรือสิ่งที่เรียกว่า กาชาด (Red Cross) อันแสดงถึงโรงพยาบาล แพทย์ สิ่งที่ช่วยเหลือรักษาผู้ป่วยต่างๆ กันมามากมาย แต่เชื่อว่าหลายคนอาจจะไม่ทันเอะใจว่า ทำไมบางเกมถึงใช้กาชาดสีแดง ทำไมบางเกมถึงไปใช้สัญลักษณ์อย่างอื่นกัน วันนี้ก็จะขอพาเพื่อนๆ มาฟังเรื่องราวเล็กๆ น้อยๆ เกี่ยวกับสัญลักษณ์กาชาดสีแดงนี้ กับการถูกขอไม่ให้นำมาใช้ทั้งในเกม หนังหรือละครต่างๆ กันจ้า
กาชาด มีที่มาอย่างไร?
เครื่องหมายกาชาดนั้น เป็นเครื่องหมายและสัญลักษณ์ของ International Committee of the Red Cross (ICRC) คณะกรรมการกาชาดสากล ซึ่งอยู่ภายใต้สนธิสัญญา Geneva โดยแสดงเกี่ยวกับพื้นที่สำหรับให้การรักษาพยาบาลและดูแลเพื่อนมนุษย์ด้วยกัน และเป็นสัญลักษณ์ที่บอกถึงนี่คือพื้นที่ที่ใช้ในการรักษาเพื่อนมนุษย์ ไม่ให้มีการโจมตีทำร้ายใดๆ แม้จะเป็นในสนามรบก็ตาม
*เรียกได้ว่าแม้จะมีการรบราฆ่าฟัน แต่ก็ยังอยู่ในหลักของการทำสงคราม ซึ่งถ้าใครผิดหลักการนี้จะถือเป็นอาชาญกรรมสงคราม ละทิ้งความมีมนุษยธรรมกันไปเลย*
ตัวสัญลักษณ์กาชาดนั้นหลักๆ จะมีด้วยกัน 3 ชนิดด้วยกันคือกาชาดรูปกากบาท, จันทร์เสี้ยว และคริสตัล โดยทั้งหมดเป็นสีแดง แม้อันที่จริงจะมีสัญลักษณ์อื่นๆ บ้างแต่ก็ไม่ได้ถูกใช้อีกแล้วทั่วไปแล้วนั้น ด้วยความที่ถูกใช้ในการรักษาพยาบาล ทำให้กาชาดสีแดงถูกจดจำและนำมาใช้กับสิ่งต่างๆ ที่เกี่ยวข้องกับการรักษาพยาบาลต่างๆ ไม่ว่าจะเป็นกล่องพยาบาล ยา สถานพยาบาลหรือแม้แต่บุคลากร และยังรวมไปถึงของเล่นหรือสื่อบันเทิงต่างๆ อีกด้วย
ตัวสัญลักษณ์นี้เองก็มีสองความหมายของมัน อย่างแรกคือการสื่อถึงการรักษาอย่างที่ได้กล่าวไป แต่อีกอย่างหนึ่งก็หมายถึงสัญลักษณ์อย่างเป็นทางการขององค์การด้วย ทำให้การถูกนำไปใช้นอกลู่นอกทางก็เหมือนกับการอ้างชื่อขององค์การไปทำอะไรเสียๆ หายๆ จึงเป็นที่มาของการขอร้องและการห้ามนำไปใช้นั่นเอง (อารมณ์ก็จะเหมือนกลายเป็นสปอนเซอร์ทั้งที่ไม่ได้เกี่ยวอะไรเลยอย่างนั้นล่ะ)
กาชาดสีแดง การถูกห้ามใช้ หรือขอไม่ให้ใช้
ว่ากันแล้วตัวสัญลักษณ์นี้มีความทรงพลังอยู่ในตัว เพราะเป็นเหมือนกับเครื่องหมายสากลทั่วโลก เป็นที่รู้กันถึงความหมายของมันดี ว่ามีบุคลากรทางการแพทย์อยู่ในที่แห่งนี้ เป็นของที่ใช้เกี่ยวกับการแพทย์ สามารถเข้ารับการรักษาได้ที่นี่โดยไม่เกี่ยงชาติพันธุ์ เป็นเหมือนกับเกราะป้องกันไม่ให้มีการต่อสู้โจมตีใดๆ ในที่แห่งนี้ โดยมีการระบุไว้ในตัวสนธิสัญญา Geneva กันเลย
เพื่อให้สัญลักษณ์นี้คงความหมายนี้ไว้ในตัว เป็นการเคารพถึงบุคลากรที่ทุ่มเทรักษาเพื่อนมนุษย์ด้วยกันแล้ว จึงมีการระบุห้ามไม่ให้ใช้เครื่องหมายนี้นอกเหนือไปจากหน้าที่ของมัน ไม่ว่าจะเป็นช่วงเวลาสงคราม หรือช่วงเวลาที่สงบสุขก็ตาม
แต่เมื่ออะไรก็ตามกลายเป็นสัญลักษณ์สากล ก็มักจะถูกนำไปใช้กันสนุกมือ ซึ่งกาชาดแดงนี้ก็เป็นหนึ่งในนั้น ที่ถูกนำไปใช้อย่างแพร่หลาย โดยอาศัยความเข้าใจว่า กาชาด = การรักษา และติดกันทั่วไป บ้างก็เอาไปใช้แสดงถึงความปลอดภัยบ้าง บางทีก็เอาไปใช้เพราะสวยดี ทำให้ทางองค์การก็รู้สึกเดือดร้อนใจ โดยเฉพาะเมื่อถูกนำไปใช้ในหนังหรือละคร เช่นการเอาไปใส่วัตถุอันตรายเพื่อหลอกคู่ต่อสู้ตามพล๊อตของหนังเรื่องนั้น (เช่นในเรื่อง The Living Daylights) ซึ่งจะทำให้เครื่องหมายนี้เสื่อมคุณค่าลงและไม่มีคนเชื่อถืออีกต่อไป
ทาง ICRC จึงได้มีการขอความร่วมมือจากทุกคนให้ยุติการใช้สัญลักษณ์นี้นอกเหนือไปจากหน้าที่ของมัน ทั้งนี้รวมไปถึงการนำไปใช้บนสินค้าหรือวัตถุต่างๆ ที่ไม่ได้เป็นของทางกาชาดโดยตรงอีกด้วย (เช่น บนขวดยาต่างๆ จากทางบริษัททั่วไป) ก็มีทั้งเป็นการขอร้องและการร้องเรียน
แน่นอนว่าหลายต่อหลายฝ่ายก็มีความเข้าใจถึงความสำคัญของมัน แม้ว่าบางคนจะไม่เห็นด้วย หรือบ้างก็ตีกันเองฟ้องร้องกันสนุกสนาน จนกระทั่งมีการพัฒนาสัญลักษณ์อื่นๆ ขึ้นมาอย่างเช่นดาวแห่งชีวิต (Star of Life) ที่เป็นเหมือนกับดอกจันทร์สีน้ำเงินและมีงูไขว้บนไม้เท้า และถูกใช้อย่างแพร่หลายมากในปัจจุบันในโรงพยาบาลต่างๆ ที่ไม่ได้เป็นของกาชาดโดยตรงแทน
กาชาด และผลกระทบต่อเกม
เกมเองก็เช่นกันที่ได้รับผลกระทบจากการห้ามนี้ ซึ่งอย่างที่เพื่อนๆ ทราบกันดีว่าตัวเกมนั้นมักจะใช้กาชาดในการระบุถึงกล่องรักษาพยาบาลหรือไอเทมฟื้นพลังทั้งหลายทั้งปวง ในปี 2006 กาชาดแห่งแคนนาดาก็ได้ออกแถลงต่อสื่อถึงการขอความร่วมมือให้หยุดใช้เครื่องหมายกาชาดในเกม ซึ่งแม้ว่าหลายเกมจะไม่ได้สนใจอะไร แต่ก็มีการพยายามที่จะปรับเปลี่ยนให้ความร่วมมือเพื่อเคารพถึงสิทธิและความหมายของมันไว้ และมีการเลี่ยงไปใช้สัญลักษณ์อย่างอื่นในความใกล้เคียงกัน เช่นกาชาดสีขาวบนพื้นสีแดง, กาชาดสีเขียวบนพื้นสีขาว, เครื่องหมายรูปหัวใจ
ตัวอย่างของเกมที่ได้รับคำเตือนอย่างชัดเจนนั้น ก็มีอย่างเช่นกรณีของ Prison Architect ที่ถูกทางกาชาดแห่งอังกฤษส่งจดหมายเตือนใจความว่า
“เราได้รับทราบมาว่า ตัวเกมของคุณได้มีการนำเครื่องหมายกาชาดไปใช้บนรถในเกมของคุณ คุณอาจจะไม่ทราบว่าเครื่องหมายนี้มีเงื่อนไขการใช้ที่ถูกกำหนดไว้ในสนธิสัญญาเจนีวา เพื่อใช้ปกป้องผู้ที่รับบาดเจ็บจากสงคราม
เหตุผลที่มีการจำกัดการใช้งานกาชาดอย่างเข้มงวดนั้น เพราะว่านี่เป็นสัญลักษณ์สากลที่แสดงถึงการได้รับความคุ้มครองแม้จะเป็นภาวะสงคราม มันถูกใช้เพื่อเป็นสิ่งที่ปกป้องผู้ป่วยและบุคลากรทางการแพทย์ที่กำลังช่วยชีวิตพวกเขาอยู่”
ซึ่งแม้ว่าทางผู้พัฒนาตัวเกมนั้นจะไม่เคยรู้เรื่องนี้มาก่อนก็ตาม และเข้าใจว่ามันเป็นสัญลักษณ์สากลสำหรับการรักษาไปแล้ว แต่ก็ดูเหมือนว่าพวกเขากำลังทำอะไรผิดพลาดลงไปโดยไม่รู้ ก่อนจะหาทางแก้ไขกันไป และก็ไม่ใช่แค่เกมเดียวที่ถูกท้วงติงเช่นนี้ ตัวเกมอย่าง Halo 2 เองก็เช่นกันที่ได้รับ e-mail ที่ใจความคล้ายกัน และได้เปลี่ยนเครื่องหมายกาชาดเป็นสัญลักษณ์ H แทนเพื่อเคารพสิทธินี้
แน่นอนว่าไม่ใช่ทุกเกมที่จะสนใจยอมแก้ไข และก็ใช่ว่าทางกาชาดเองจะใจร้ายถึงขั้นฟ้องร้องกันให้เละเทะกันไปข้าง แต่ถึงกระนั้นแล้ว เครื่องหมายกาชาตเองก็ยังถูกนำไปใช้กันอย่างแพร่หลายด้วยความเข้าใจผิดอยู่ดี และคงไม่พ้นทาง ICRC ที่ต้องตามล้างตามขอร้องกันอีกต่อไป
นอกเรื่องกับการใช้ในบ้านเรา
แน่นอนว่าในบ้านเราเองนั้นก็มีปัญหาเรื่องนี้เช่นกัน กับการนำกาชาดไปใช้อย่างผิดๆ เพื่อสื่อถึงหมอและการรักษาต่างๆ อย่างที่เคยเหตุการณ์เมื่อหลายปีก่อนที่มีกลุ่มแพทย์ถือธงกาชาดในการแสดงออกทางการเคลื่อนไหวต่างๆ และก็ถูกทางสภากาชาดไทยท้วงติงขอความร่วมมือใช้ให้เหมาะสม
เพราะอย่างที่ได้กล่าวไว้ว่าเพื่อคงความหมายของมันไว้ กาชาดจึงถือหลักเป็นกลาง ไม่ยุ่งเกี่ยวฝ่ายใด และให้การช่วยเหลืออย่างเท่าเทียม การนำกาชาดมาใช้แสดงออกเช่นนี้จึงเรียกว่าเป็นการผิดหลักการใช้งานเป็นอย่างมาก และก็ตามที่เพื่อนๆ น่าจะเดาได้ ก็มีการพยายามเคลียร์ความเข้าใจผิดจนถึงถูกโวยยับจากเหล่าผู้ที่ไม่ทราบความหมายการใช้งานต่างๆ จนต้องตามแก้ตามเคลียร์กันยาวเลยทีเดียว และในบ้านเราก็มีการปรับปรุงมาใช้กาชาดสีอื่นๆ เช่นสีน้ำเงินและสีเขียวแทนเพื่อเลี่ยงปัญหานี้กันไป*
ในจุดนี้ก็คิดว่าเพื่อนๆ หลายคนน่าจะเริ่มเข้าใจแล้วว่าทำไมเกมบางเกมถึงไม่ใช่เครื่องหมายกาชาดสีแดงในพวกไอเทมฟื้นพลังของตัวเกม หรือใช้ในสถานพยาบาลต่างๆ ทั้งที่มีหลายเกมก็ใช้กัน รวมไปถึงเหตุผลที่ทำไมถึงต่างหลีกเลี่ยงกัน แล้วเพื่อนๆ ล่ะคิดว่าอย่างไรบ้างกับการห้ามของทางกาชาด มันอาจจะดูเกินเลยเกินไปสำหรับสิ่งที่ดูเป็นการสากล หรือมันอาจจะเหมาะสมสำหรับการรักษาไว้ซึ่งสิทธิและความหมายขององค์การสากลกันแน่นะ?
ที่มา
